اقتصاد دستوری یا اقتصاد طرح ریزی شده (Planned Economy) یک سیستم اقتصادی است که در آن سرمایه گذاری، تولید و اختصاص کالاهای سرمایه ای براساس طرح های اقتصادی و طرح های تولیدی اقتصاد کلان تعیین می شود. این نوع اقتصاد می تواند به صورت متمرکز، غیر متمرکز، مشارکتی یا تیپ-شوروی مدیریت شود. مثال کشورهایی که از این نوع اقتصاد پیروی می کنند یا می کرده اند عبارتند از: اتحاد جماهیر شوروی، آلمان شرقی، کره شمالی و کوبا. شایان ذکر است که فرم اقتصاد کشورهای روسیه و چین به ترتیب در حال تغییر از اقتصاد دستوری به اقتصاد مختلط بازار محور و اقتصاد بازار سوسیالیستی می باشد.

در مقابل اقتصاد دستوری، اقتصاد بازار (Market Economy) یا اقتصاد طرح ریزی نشده (Unplanned Economy) قرار دارد که در آن بنگاههای اقتصادی خود مختار در مورد تولید، توزیع، سرمایه گذاری و قیمت گذاری تصمیم می گیرند. در این نوع اقتصاد، تصمیمات مذکور براساس عرضه و تقاضا انجام می شود. آمریکا، کانادا، انگلیس، هنگ کنک و استرالیا نمونه کشورهایی هستند که از اقتصاد بازار پیروی می کنند.

تحقیقات برروی اقتصاد دستوری بلوک شرق در دهه 1950 و 1960 میلادی نشان داد که میزان تورم در اقتصاد دستوری در قیاس با اقتصاد بازار بیشتر است. همچنین در اقتصاد دستوری توزیع منابع به صورت ناکارآمد می باشد و خود مختاری و اقتصاد دموکراتیک نیز سرکوب می شود. این در حالی است که در اقتصاد بازار منابع به صورت کارآمد استفاده می شوند و اقتصاد آزاد مشوق رقابت، خلاقیت و رشد اقتصادی می باشد. در هر حال، کسبه بازار، جدا از مدل اقتصادی کشورشان، برای موفقیت در کسب و کار همواره به یک نرم افزار حسابداری کارآمد و پایدار نیاز دارند.

- مطالب این پست برگرفته از سایت Wikipedia می باشد.